“Wij nemen de leerlingen bij ons op school ieder jaar methoden-onafhankelijke toetsen af en de resultaten daarvan stoppen we in de computer. Daarna kijk ik af en toe eens in het systeem om te kijken of een leerling die het bij mijn vak niet goed doet, het ook bij de andere kernvakken slecht doet en of hij een risicoleerling is. Verder gebruik ik het systeem eigenlijk niet en ik zou ook niet weten waar we het op school voor kunnen gebruiken eigenlijk.”

“Ik stop de resultaten van de jaarlijkse toetsen in het administratiesysteem bij ons op school en ik denk dat er wel wat mee kan, maar ik weet niet waar ik moet beginnen!”

Zomaar wat uitspraken van docenten op middelbare scholen. Er zijn diverse toetssystemen in omloop waarbij de leerlingen bij verschillende vakken methoden-onafhankelijke toetsen maken (bijv. Diataal, Cito volgsysteem). De resultaten worden opgeslagen in een leerlingvolgsysteem waarmee het mogelijk wordt wat nader in te zoomen op hoe een leerling het doet in vergelijking met anderen, of hoe een klas het doet in vergelijking met andere klassen, maar ook hoe de leerlingen zich op de eigen school ontwikkelen in vergelijking met andere scholen.

Dat klinkt hartstikke mooi natuurlijk. Zeker in het licht van opbrengstgericht werken, zoeken mensen in het onderwijs naar manieren om opbrengsten in kaart te brengen en te leren wat werkt en wat niet werkt als het gaat om onderwijsverbetering. Echter, er blijkt veel onduidelijkheid over wat er met de informatie in de systemen eigenlijk allemaal kan. En wie daar allemaal wat mee kan. Daarnaast is het soms onduidelijk hoe de grafieken die ontstaan te interpreteren. En dat is erg jammer, want op die manier ontstaat er een beeld dat er getoetst wordt om het toetsen, en niet om het onderwijs en de leerlingen vooruit te helpen.

Samen met Margot Oomens van Oberon kwam ik op het idee om een handreiking te maken waarmee diverse mensen op scholen handiger gaan worden met de volgsystemen en de informatie beter gaan benutten in het kader van opbrengstgericht werken: Een website waarbij precies wordt uitgelegd wat een bepaalde grafiek laat zien en hoe deze ingezet kan worden bij een analyse van de eigen prestaties. Zowel voor de leerkracht die geïnteresseerd is in zijn eigen leerlingen, als voor de afdelingsleider die wil weten hoe zijn havo het doet in vergelijking met de landelijke trend, en voor de directeur die de ontwikkeling van zijn school naast die van andere wil leggen.

En nu kan iedereen het zien, en wel hier. Want door middel van een subsidie van School aan Zet zijn we (Oberon en Universiteit Maastricht) erin geslaagd om een dergelijke handreiking te maken. Daarbij is ook nadrukkelijk gevraagd naar de mening van het veld. Immers, het veld moet er mee gaan werken. Wij hopen dat we met deze handreiking ondersteuning bieden bij een klein onderdeel van opbrengstgericht werken en dat de beschikbare informatie op de scholen daarmee beter wordt benut.

Het zou mooi zijn als deze volgsystemen straks ook gekoppeld kunnen worden aan de administratiesystemen van de school. Want dan kan een stap verder worden gegaan. Waar in de huidige volgsystemen alleen een ruwe vergelijking kan worden gemaakt tussen klassen of met het landelijk gemiddelde, kunnen bij een uitgebreidere database nauwkeurigere vergelijkingen worden gemaakt of andere vergelijkingen. Het kan interessant zijn de eigen school te vergelijken met scholen die eenzelfde leerlingpopulatie hebben. Ook kan het nuttig zijn om een vergelijking te maken van de ontwikkeling van een breed palet aan competenties van de leerlingen, niet alleen van de resultaten op de kernvakken. Wie weet, met de snelle verbeteringen van de digitale infrastructuur, is dit op de korte termijn al mogelijk en kunnen analyses ten behoeve van onderwijsverbetering worden verfijnd.